Lang geleden stond het Lelietje van Dalen fier tussen de bomen van het VJK- kampterrein, omringd door een rijke ondergroei van bloemen en kruiden, zoals het bosviooltje, de wilde hyacint, de sleutelbloem, de adelaarsvaren, het maarts viooltje en het muskuskruid.
Het bos zong en fluisterde verhalen, gedragen door de wind. Maar langzaam werd het stiller. De Amerikaanse eik kwam, met zijn dichte bladerkroon, en de bodem werd verstikt. Esdoorns verspreidden zich snel en verdrongen het oude groen. Het Lelietje van Dalen voelde hoe de stem van het bos werd overstemd.
We fluisteren, maar worden overstemd,” verzuchtte het Lelietje van Dalen.
“Ik hoop dat we terug kunnen gaan naar hoe fijn het ooit was. Dat is onze hoop.”
En wij luisteren naar Het Lelietje van Dalen en haar vrienden en vriendinnen….
Het bos smeekte om herstel.
Herstel van biodiversiteit op het VJK kampterrein
Voor de kinderen, de verhalen en het kampvuur
Ons kampterrein in Stegeren is sinds 1956 een plek van samenkomen, avontuur en herinneringen. Wij VJK-ers oud of jong, kamperen hier in de zomer in tenten, koken op houtvuur, en organiseren renspelen, zingen uit onze bundel, organiseren triatlons, bedenken stunts, maken en delen verhalen. Elke dag eindigt met zang met elkaar rond het kampvuur. Met de Vecht als fris bad in de morgen, vormt de natuur ons huis. Zonder heide en zonder bos, zonder Vecht en zonder bomen, geen VJK.
Om ervoor te zorgen dat toekomstige generaties net zo kunnen genieten van de prachtige natuur op het VJK-terrein, is het nodig om nu de biodiversiteit te herstellen voor de toekomst van ons terrein en het behoud van de natuurlijke balans.
Waarom zouden we de biodiversiteit herstellen?
Ons kampterrein is deels aangewezen als Natura 2000-gebied. Dit betekent dat het een beschermd natuurgebied is met een unieke waarde. Het bos op ons terrein was van oudsher een eiken-beukenbos met hulst, dat al sinds 1850 bestaat. Echter, exotische bomen zoals de Amerikaanse eik en de esdoorn hebben zich de laatste decennia verspreid en de oorspronkelijke vegetatie verdrongen:
- Amerikaanse eik: Heeft een dichte bladerkroon en laat geen ondergroei toe. De bladeren verteren slecht en verstikken de bodem.
- Esdoorn: Verspreidt zich snel en domineert het bos, wat de biodiversiteit bedreigt.
- Amerikaanse vogelkers: Verspreidt zich eveneens snel en vormt een monocultuur.
Deze exoten trekken veel minder insecten aan dan inheemse bomen en vormen een bedreiging voor het oorspronkelijke ecosysteem. Onderzoek toont aan dat de zomereik meer dan 400 soorten insecten ondersteunt, terwijl de Amerikaanse eik slechts 50 soorten aantrekt. Dit verschil komt doordat inheemse soorten, zoals de zomereik, beter zijn aangepast aan de lokale fauna en een grotere diversiteit aan insecten en andere dieren ondersteunen.
Keuze voor een terrein met biodiversiteit
Op basis van onderzoek en overleg met instanties waren er drie opties voor het beheer van het terrein:
- De keuze voor een biodivers terrein
Behoud en verbetering van de biodiversiteit: Hierbij worden de Amerikaanse eiken, esdoorns en Amerikaanse vogelkers verwijderd en worden inheemse bomen aangeplant die passen bij het gebied. - Tussenvorm: De Amerikaanse eiken en esdoorns blijven bestaan, maar hazelaars worden aangeplant om de negatieve effecten van de Amerikaanse eik te verminderen. Nieuwe uitlopers van de exotische bomen moeten voortdurend bestreden worden.
- Strategie gericht op behoud: We behouden de huidige soorten, inclusief de exotische bomen, wat de Amerikaanse eikenlaan in stand houdt. Op termijn nemen de exotische soorten het bos over.
Het VJK Bestuur heeft gekozen voor optie 1: een volledig herstel van biodiversiteit. Dit biedt de beste toekomstkansen en wordt bovendien financieel ondersteund door subsidies van de provincie.
De Stem van Corné
Corné Balemans van de Bosgroep Noord-Oost Nederland hoorde het gefluister van het Lelietje van Dalen en zag hoe het bos veranderde. Hij begreep dat actie nodig was. Samen met experts ontwierp hij een herstelplan.
Filmpje van Corné Balemans van de Bosgroep Noord-Oost Nederland
- Corné benadrukt de impact van exotische bomen op het ecosysteem.
- Corné ziet samenwerking en toekomstgericht denken als sleutel tot succes.
- Het herstelplan biedt hoop en stappen voor duurzame verandering.
Wat gaat er exact gebeuren?
In nauwe samenwerking met de provincie Overijssel, OPG, en de Bosgroepen starten we dit grote project. De Amerikaanse eiken, esdoorns en Amerikaanse vogelkers langs het pad worden vervangen door twee rijen mooie zomereiken. De Amerikaanse vogelkers op het terrein wordt verwijderd of ‘geringd’.
Waarom? Het herstel is noodzakelijk om ons terrein voor de komende 100 jaar klaar te maken en zo de biodiversiteit te borgen en daarnaast aan de Natura 2000-criteria te voldoen.
Kan het niet anders? Keuze 2 zou aan de doelen voldoen, maar vereist voortdurend onderhoud en daarmee hoge kosten voor de VJK. Keuze 3 voldoet niet aan de Natura 2000-vereisten en kan door verplichtingen tot hoge eigen kosten leiden.
Wanneer? Het project begint 6 januari 2025.
Hoe? Door het vervangen van de exoten en het aanplanten van inheemse soorten, met subsidie en 5 jaar ondersteuning van de provincie.
Wat gebeurt er met het hout van de bomen die worden verwijderd? Op 1 maart, tijdens de VJK-Boomplantdag zal er een mobiele zaagmachine aanwezig zijn waarmee een deel van de bomen in planken wordt gezaagd. Deze planken worden gebruikt om Tante en Eume te vervangen. Ook zagen we hout voor onderhoud aan het huisje op het jongens terrein. Daarnaast reserveren we hout voor de kachel van n’ Oeverdinck, en wat overblijft wordt duurzaam verwerkt, bijvoorbeeld als planken en balken voor de bouw van huizen. Met de resten wordt spaanplaat gemaakt.
Kan ik helpen? Jazeker! Door nauw betrokken te blijven bij de voortgang en in groten getale te komen naar de VJK-boomplantdag op 1 maart. Daarover later meer!
Positieve Toekomst voor ons geliefde terrein!
Dit project markeert het begin van een nieuw hoofdstuk. Al in het voorjaar van 2025 zullen we de eerste tekenen van herstel zien. Elk jaar wordt het terrein mooier en natuurlijker. Zo blijven we bouwen aan een plek waar natuur en herinneringen samenkomen.
Hieronder volgt een verslag van de werkzaamheden op het terrein vanaf 6 januari!
